Το παρακάτω κείμενο βασίζεται και σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Euronews, στις 02/02/2024.
Πενήντα χρόνια μετά από το μακρινό 1975, που η πενθήμερη εργασία καθιερώθηκε για τους εργαζόμενους στην βιομηχανία και 40 χρόνια μετά την γενική καθιέρωση του πενθήμερου και 40ωρου στη χώρα μας, κόντρα σε κάθε εργασιακή λογική η κυβέρνηση προχωρά σε αύξηση τόσο των ημερών εργασίας, όσο και του 40ωρου.
Όταν ο μέσος όρος εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι οι 37,5 ώρες την βδομάδα, η Ελλάδα κατακτά την πρωτιά με 41 ώρες εργασίας το 2022 (κάτι που αυξάνεται σταδιακά) και εφαρμόζει με νομοθετική ρύθμιση την 6ημερη εργασία, ξεκινώντας από τις επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας, με πρόθεση προφανώς την επέκταση συνολικά μιας εργασιακής κυβερνητικής αθλιότητας.
Τη στιγμή που η παγκόσμια τάση μιλά για τετραήμερη εργασία χωρίς μείωση αποδοχών, η οποία ήδη εφαρμόζεται πιλοτικά με επιτυχία σε αρκετές χώρες, χωρίς να μειώνεται η παραγωγικότητα των επιχειρήσεων και βοηθώντας παράλληλα στην ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, στη χώρα μας πάμε πίσω ολοταχώς.
Η Γερμανία έχει γίνει το τελευταίο πεδίο δοκιμών για την τετραήμερη εβδομάδα με ένα νέο πιλοτικό πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχουν 45 εταιρείες και το οποίο θα ξεκινήσει τον Φεβρουάριο 2024.
Οι συζητήσεις γύρω από την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας αναζωπυρώθηκαν για πρώτη φορά από την πανδημία COVID-19, με τους εργαζόμενους και τους εργοδότες να επανεξετάζουν τη σημασία της ευελιξίας και των παροχών στον χώρο εργασίας.
Η ιδέα είναι απλή – οι εργαζόμενοι θα εργάζονται τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, ενώ θα πληρώνονται το ίδιο και θα κερδίζουν τα ίδια επιδόματα, αλλά με τον ίδιο φόρτο εργασίας.
Οι εταιρείες που θα μείωναν την εβδομάδα εργασίας θα λειτουργούσαν επομένως με λιγότερες συσκέψεις και περισσότερη ανεξάρτητη εργασία.
Οι υποστηρικτές της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας, που χαιρετίζονται ως το μέλλον της παραγωγικότητας των εργαζομένων και της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, υποστηρίζουν ότι όταν εφαρμόζεται, η ικανοποίηση των εργαζομένων αυξάνεται, το ίδιο και η παραγωγικότητα. Τα συνδικάτα σε όλη την Ευρώπη καλούν τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας, αλλά ποιες χώρες έχουν υιοθετήσει την ιδέα και πώς πάει μέχρι στιγμής;
Το Βέλγιο έγινε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που νομοθέτησε την τετραήμερη εβδομάδα. Τον Φεβρουάριο του 2022, οι Βέλγοι εργαζόμενοι κέρδισαν το δικαίωμα να εκτελούν μια πλήρη εβδομάδα εργασίας σε τέσσερις ημέρες αντί για τις συνήθεις πέντε χωρίς απώλεια μισθού. Ο νέος νόμος τέθηκε σε ισχύ στις 21 Νοεμβρίου του 2023, επιτρέποντας στους εργαζόμενους να αποφασίζουν αν θα εργάζονται τέσσερις ή πέντε ημέρες την εβδομάδα.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα εργάζονται λιγότερο – απλώς θα συμπυκνώνουν τις ώρες εργασίας τους σε λιγότερες ημέρες. Ο στόχος είναι να δοθεί στους ανθρώπους και στις εταιρείες μεγαλύτερη ελευθερία στην οργάνωση του χρόνου εργασίας τους. Ο πρωθυπουργός του Βελγίου Αλεξάντερ ντε Κρου δήλωσε ότι ελπίζει ότι η αλλαγή αυτή θα βοηθήσει να γίνει πιο ευέλικτη η διαβόητα άκαμπτη αγορά εργασίας του Βελγίου και θα διευκολύνει τους ανθρώπους να συνδυάσουν την οικογενειακή τους ζωή με την καριέρα τους.
Πρόσθεσε επίσης ότι το νέο μοντέλο αναμένεται να δημιουργήσει μια πιο δυναμική οικονομία. “Ο στόχος είναι να δώσουμε στους ανθρώπους και τις εταιρείες μεγαλύτερη ελευθερία να οργανώσουν τον χρόνο εργασίας τους”, δήλωσε. “Αν συγκρίνετε τη χώρα μας με άλλες, θα δείτε συχνά ότι είμαστε πολύ λιγότερο δυναμικοί”.
Μόνο περίπου 71 στους 100 Βέλγους στην ηλικιακή ομάδα από 20 έως 64 ετών έχουν δουλειά, λιγότεροι από τον μέσο όρο της ευρωζώνης που είναι περίπου 73 και 10 ολόκληρες ποσοστιαίες μονάδες λιγότεροι από ό,τι σε γειτονικές χώρες όπως οι Κάτω Χώρες και η Γερμανία, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το τρίτο τρίμηνο του 2021.
Η επτακομματική συμφωνία ομοσπονδιακού συνασπισμού της χώρας έχει θέσει ως στόχο ένα ποσοστό απασχόλησης 80% έως το 2030, στόχος που θα εξυπηρετούσε τη διατήρηση των νόμιμων συντάξεων σε προσιτά επίπεδα ή τη χρηματοδότηση μελλοντικών φορολογικών μειώσεων.
Ωστόσο, η προοπτική μιας τετραήμερης εβδομάδας εργασίας δεν είναι ελκυστική για όλους. Ορισμένοι εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης θα εργάζονται πράγματι πολύ μεγάλες ημέρες, αν επιλέξουν να συμπτύξουν το ωράριό τους, και άλλοι, όπως οι εργαζόμενοι σε βάρδιες, απλώς δεν θα έχουν τη δυνατότητα αυτής της ευελιξίας.
Η Γερμανία διαθέτει ήδη μία από τις συντομότερες μέσες εβδομάδες εργασίας στην Ευρώπη. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), η μέση εβδομάδα εργασίας είναι 34,2 ώρες. Παρόλα αυτά, τα συνδικάτα ζητούν περαιτέρω μείωση των ωρών εργασίας – και τώρα φαίνεται ότι μπορεί να πετύχουν αυτό που θέλουν, αν και ο λόγος της αλλαγής συνδέεται με την έλλειψη εργαζομένων που βιώνει η χώρα.
Από την 1η Φεβρουαρίου, 45 εταιρείες στη Γερμανία άρχισαν να δοκιμάζουν την 4ήμερη εβδομάδα εργασίας σε ένα πείραμα που θα διαρκέσει συνολικά έξι μήνες.
Της πρωτοβουλίας, στην οποία συμμετέχουν μόνο εταιρείες των οποίων η εργασία μπορεί να προσαρμοστεί σε μια μικρότερη εβδομάδα εργασίας, ηγείται η εταιρεία συμβούλων διαχείρισης Intraprenör με έδρα το Βερολίνο μαζί με τη μη κερδοσκοπική οργάνωση 4 Day Week Global (4DWG). Σύμφωνα με έρευνα της Forsa, το 71% των ανθρώπων που εργάζονται στη Γερμανία θα ήθελαν να έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται μόνο τέσσερις ημέρες την εβδομάδα.
Λίγο πάνω από τα τρία τέταρτα των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι υποστηρίζουν την κυβέρνηση να διερευνήσει το ενδεχόμενο καθιέρωσης μιας τετραήμερης εβδομάδας.
Μεταξύ των εργοδοτών, περισσότεροι από δύο στους τρεις υποστήριξαν κάτι τέτοιο. Μια σημαντική πλειοψηφία (75%) πιστεύει ότι η τετραήμερη εβδομάδα θα ήταν επιθυμητή για τους εργαζόμενους, ενώ η πλειοψηφία (59%) θεωρεί ότι θα πρέπει να είναι εφικτή και για τους εργοδότες. Σχεδόν οι μισοί εργοδότες (46%) δήλωσαν ότι θεωρούν “εφικτή” τη δοκιμή μιας τετραήμερης εβδομάδας στο δικό τους εργασιακό περιβάλλον.
Το κατά πόσον ένα τέτοιο μέτρο θα εφαρμοστεί ή θα συζητηθεί σε εθνικό επίπεδο ή θα νομοθετηθεί από τη γερμανική κυβέρνηση δεν έχει ακόμη αποδειχθεί.
Η Πορτογαλία δοκιμάζει την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας
Μετά την επιτυχία άλλων δοκιμαστικών προγραμμάτων στην ήπειρο, η Πορτογαλία έκανε το βήμα και προστέθηκε στον αυξανόμενο κατάλογο των χωρών που ασχολούνται με την ιδέα της τετραήμερης εβδομάδας.
Στο πλαίσιο ενός εν εξελίξει πιλοτικού προγράμματος που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση και ανακοινώθηκε στις αρχές του περασμένου Ιουνίου, 39 ιδιωτικές εταιρείες έχουν υπογράψει για να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία σε συνεργασία με τη μη κερδοσκοπική ομάδα υπεράσπισης 4 Day Week Global.
Οι εταιρείες που θα συμμετάσχουν αναμένεται να ακολουθήσουν το μοντέλο “100:80:100” – 100 τοις εκατό του μισθού για το 80 τοις εκατό του χρόνου, με αντάλλαγμα τη δέσμευση για διατήρηση της παραγωγικότητας τουλάχιστον στο 100 τοις εκατό.
Με το 72% των ανθρώπων να εργάζονται πάνω από 40 ώρες την εβδομάδα, η Πορτογαλία έχει την τρίτη μεγαλύτερη εβδομάδα εργασίας στις χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), σύμφωνα με έκθεση για τη δοκιμή που συνέταξαν τα πανεπιστήμια του Λονδίνου και του Ρέντινγκ, τα οποία συμβάλλουν στην επίβλεψη της δοκιμής.
Η βρετανική δοκιμή χαρακτηρίζεται ήδη «εξαιρετικά επιτυχής»!
Οι εταιρείες στο Ηνωμένο Βασίλειο που πραγματοποίησαν εξάμηνη δοκιμή της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας σχεδιάζουν τώρα να μονιμοποιήσουν τη συντομότερη εβδομάδα εργασίας, αφού χαιρέτισαν το πείραμα ως “εξαιρετικά επιτυχημένο”.
Δεκάδες εταιρείες συμμετείχαν στο εξάμηνο πιλοτικό πρόγραμμα – το μεγαλύτερο του είδους του – το οποίο ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2022 για να μελετήσει τον αντίκτυπο των συντομότερων ωρών εργασίας στην παραγωγικότητα των επιχειρήσεων και την ευημερία των εργαζομένων τους, καθώς και τον αντίκτυπο στο περιβάλλον και την ισότητα των φύλων.
Περίπου 61 εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου και περισσότεροι από 3.300 εργαζόμενοι δήλωσαν συμμετοχή στο πρόγραμμα, το οποίο διεξάγεται από ερευνητές των πανεπιστημίων του Κέιμπριτζ και της Οξφόρδης και του Boston College, καθώς και από την 4 Day Week Global και άλλες ομάδες υποστήριξης, όπως η εκστρατεία 4 Day Week UK Campaign και η βρετανική δεξαμενή σκέψης Autonomy.
Η μεγάλη πλειοψηφία – περίπου το 92% – των εταιρειών που συμμετείχαν στη δοκιμή αποφάσισε να διατηρήσει την πολιτική της τετραήμερης εβδομάδας μετά τη δοκιμαστική περίοδο, χαιρετίζοντας την πιλοτική εφαρμογή ως “σημαντική ανακάλυψη” νωρίτερα φέτος.
Όπως και στη νέα δοκιμή της Πορτογαλίας, οι εργαζόμενοι αναμενόταν να ακολουθήσουν το “μοντέλο 100:80:100”.
Η πιλοτική εφαρμογή στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μία από τις πολλές σε όλο τον κόσμο που ενορχηστρώθηκαν από την 4 Day Week Global, η οποία τάσσεται υπέρ μιας μικρότερης εργάσιμης εβδομάδας. «Παρόμοια προγράμματα πρόκειται να ξεκινήσουν στις ΗΠΑ και την Ιρλανδία, ενώ προγραμματίζονται και άλλα για τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία», δήλωσε ο Joe Ryle, διευθυντής της εκστρατείας 4 Day Week UK Campaign.
Στη Σκωτία, μια κυβερνητική δοκιμή για τους δημόσιους υπαλλήλους ξεκίνησε στα τέλη Ιανουαρίου 2024, ενώ η κυβέρνηση της Ουαλίας ανακοίνωσε την άνοιξη του περασμένου έτους ότι εξετάζει και αυτή τη δική της δοκιμή.
Η κυβέρνηση της Σκωτίας επιβεβαίωσε ότι περίπου 140 δημόσιοι υπάλληλοι που εργάζονται στην South of Scotland Enterprise άρχισαν να εργάζονται 32 ώρες την εβδομάδα χωρίς απώλεια μισθού για να δοκιμάσουν αν η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας θα μπορούσε να επεκταθεί στη χώρα.
Η απόφαση ήταν το αποκορύφωμα μιας προεκλογικής υπόσχεσης του κυβερνώντος Εθνικού Κόμματος της Σκωτίας (SNP), με τον πρώτο υπουργό Humza Yousaf να ανακοινώνει τη δοκιμή στον δημόσιο τομέα τον Σεπτέμβριο, την πρώτη φορά που θα επωφεληθούν οποιεσδήποτε κυβερνητικές υπηρεσίες στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η κυβέρνηση επεσήμανε πρόσφατη δημοσκόπηση που διεξήγαγε η σκωτσέζικη δεξαμενή σκέψης Institute for Public Policy Research (IPPR) στη Σκωτία, η οποία έδειξε ότι το 80% των ατόμων που απάντησαν στην ιδέα ήταν ιδιαίτερα θετικοί στην πρωτοβουλία. Οι ερωτηθέντες δήλωσαν ότι το πρόγραμμα θα ενίσχυε σημαντικά την υγεία και την ευτυχία τους.
Η Σκωτία επεσήμανε επίσης την Ισλανδία και τα ισχυρά αποτελέσματά της ως μεγάλο λόγο για να ρισκάρει με την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας. Ορισμένες σκωτσέζικες επιχειρήσεις έχουν ξεκινήσει τις δικές τους κουτσουρεμένες εργάσιμες εβδομάδες πριν από την κυβέρνηση, με τον όμιλο UPAC Group με έδρα τη Γλασκώβη να δηλώνει πρόσφατα ότι οι υπάλληλοί του θα απολαμβάνουν τετραήμερη εβδομάδα με τον ίδιο μισθό μετά τη διεξαγωγή ενός επιτυχημένου πιλοτικού προγράμματος.
Η χώρα μας όμως πηγαίνει πίσω ολοταχώς. Ήδη εφαρμόζεται υποχρεωτικά η 6ημερη εργασία, αφού πρώτα οι Νόμοι Χατζηδάκη και Γεωργιάδη άνοιξαν παράθυρο για 10ωρη ακόμα και 13ωρη εργασία. Η Ελλάδα οδεύει ολοταχώς προς το παρελθόν, καταλύοντας εργασιακά δικαιώματα χρόνων, όπως αυτό της 5ημερης και 8ωρης εργασίας. Ταυτόχρονα γίνεται ο «παράδεισος» των φτηνών εργατικών χεριών, της μαύρης εργασίας και των ευέλικτων εργασιακών συνθηκών.
Από τα χαμόγελα Μητσοτάκη στο Υπουργείο Εργασίας, μέχρι τις πραγματικές συνθήκες εργασίας… μια άβυσσος.
